Geheugen

Er wordt nogal eens gerefereerd aan het verleden.  Als mijn geheugen me niet in de steek laat, begint menigeen een verhaal. De toekomst is er ook nog natuurlijk, maar daar weten we niet zoveel van. Het is dus prettig het verleden erbij te halen, en een ander je herinneringen te vertellen. Maar kloppen die eigenlijk wel?

De geheugenprofessor schreef een nieuw boek. Of eigenlijk maakte hij een bloemlezing van fragmenten uit de wereldliteratuur en zette er zijn commentaar bij. Want er schijnen verschillende soorten herinneringen te zijn, en ze zijn niet allemaal even betrouwbaar. Ze veranderen ook nog eens in de loop der jaren, omdat je referentiekader nu eenmaal groter wordt: je hebt meer ervaringen, je kunt bepaalde situaties beter duiden.

Al twee jaar werk ik aan een boek over een bepaalde periode in mijn leven, die meer dan dertig jaar geleden begon. Sommige herinneringen lijken in beton gegoten, maar kunnen niet kloppen als ik ze nu naast de harde feiten van het nieuws leg. In mijn hoofd zijn er olifantenpaadjes ontstaan, heb ik halsstarrig vastgehouden aan een zekere versie van het verhaal of een nieuw verhaal gecreëerd. Het kon blijkbaar niet anders.

De professor bevestigde dit. Het verhaal dat je van je ervaringen maakt schuift voor het werkelijk gebeurde. De moed zakte me in de schoenen. Hoe kon ik nu een waarheidsgetrouw verhaal schrijven als iedereen zich bepaalde gebeurtenissen anders herinnerde? Want ook de geïnterviewde betrokkenen vertelden allemaal een net iets andere geschiedenis.

Schrijfmaatje P. sprak me moed in. We waren natuurlijk allemaal op zoek naar de waarheid. Misschien was het juist wel geruststellend dat onze herinneringen nooit precies weergaven hoe het was gegaan, omdat er meerdere werkelijkheden naast elkaar bestaan. Dat werkte ook wel weer relativerend. S. vulde aan: je schrijft een boek en daarin is wat overblijft belangrijker dan dat wat werkelijk gebeurde.

Ondertussen spit ik door, in de verwilderde tuin waarin alles woekert en weer afsterft, zoals de professor het brein beschrijft. Helaas, of misschien maar beter, onthoud je niet alles wat je meegemaakt hebt.

Gelukkig kom ik af en toe een pareltje tegen, in de compost van mijn geheugen.